به گزارش پایگاه خبری تحلیلی سلام کنگاور حضور گسترده سگهای بلاصاحب نه یک پدیده طبیعی، بلکه خروجی قابل پیشبینی یک سیستم شهری معیوب است که در آن کنترل منابع، تنظیم جمعیت و مدیریت ریسک بهدرستی انجام نمیشود.
از منظر فنی، نخستین خطای ساختاری در کنگاور مدیریت نادرست پسماند شهری است. زبالههای در دسترس، دفع غیراصولی، نبود مخازن استاندارد و تخلیه نامنظم، یک منبع انرژی پایدار برای سگها ایجاد کرده که مستقیماً نرخ بقا و زادآوری را بالا میبرد. در چنین شرایطی، حتی اجرای گسترده عقیمسازی هم بدون کنترل ورودی غذا، اثر کاهنده پایداری نخواهد داشت. سیستم عملاً بهصورت خودکار جمعیت را بازتولید میکند.
در سطح برنامهریزی، کنگاور فاقد برآورد علمی جمعیت سگهای ولگرد است. هیچ نقشه پراکنش، تحلیل کانونهای تجمع، یا مدل پیشبینی رشد جمعیت وجود ندارد. تصمیمها معمولاً بر اساس فشار افکار عمومی یا شکایتهای موردی گرفته میشوند، نه بر پایه داده. این یعنی سیاستگذاری واکنشی، نه پیشگیرانه. بدون داده، هیچ سیاستی قابل ارزیابی، اصلاح یا بهینهسازی نیست و منابع مالی نیز بهشدت هدر میروند.
از نظر بهداشت عمومی، وضعیت نگرانکنندهتر میشود. نبود یک سیستم یکپارچه پایش بیماریهای مشترک انسان و حیوان، پوشش ناکافی واکسیناسیون، و ضعف در ثبت و پیگیری موارد گزش، ریسک اپیدمیولوژیک را بالا نگه داشته است. هزینههای درمان هاری و مراقبتهای پس از گزش، بهمراتب بیشتر از هزینه پیشگیری سیستماتیک است، اما این منطق اقتصادی در تصمیمگیریها لحاظ نمیشود.
در بعد اجرایی، مسئله به ناهماهنگی نهادی گره خورده است. شهرداری، شبکه بهداشت، دامپزشکی و سایر نهادهای مرتبط هرکدام بخشی از مسئولیت را دارند، اما مرجع واحد پاسخگو وجود ندارد. این پراکندگی باعث میشود هیچ نهادی خود را مسئول نتیجه نهایی نداند. نبود شاخصهای عملکرد مشخص—مانند کاهش موارد گزش، کاهش تراکم سگها در نقاط حساس، یا افزایش احساس امنیت شهری—باعث شده عملکردها نه قابل سنجش باشند و نه قابل پاسخخواهی.
از منظر اجتماعی، تعارض میان نگاه احساسی و نگاه فنی نیز به بحران دامن زده است. بخشی از جامعه با نیت خیر اما بدون مسئولیتپذیری علمی، اقدام به تغذیه بدون کنترل میکند و عملاً چرخه تولید جمعیت را تقویت میکند، در حالی که شهروندان عادی پیامدهای آن را در قالب ناامنی، آلودگی و ترس تجربه میکنند. در این میان، حقوق شهروندی و رفاه حیوانات هر دو قربانی نبود سیاستگذاری عقلانی شدهاند.
در مجموع، مسئله سگهای ولگرد در کنگاور نه با حذف فیزیکی حل میشود، نه با رهاسازی کامل و نه با اقدامات نمادین. این یک مسئله مهندسی سیستم، اقتصاد شهری و سلامت عمومی است. تا زمانی که کنترل منبع غذا، مدیریت دادهمحور جمعیت، هماهنگی نهادی، تعریف شاخصهای عملکرد و برنامه بلندمدت با ضمانت اجرا همزمان پیاده نشوند، هر اقدامی صرفاً صورت مسئله را جابهجا میکند و بحران همچنان بازتولید خواهد شد.
نوشته شده توسط جواد سعیدی؛ کارشناس ارشد عمران